Relatie tussen spiermassa en astmaklachten

Wat wilden jullie onderzoeken?

‘In dit onderzoek hebben we gekeken naar de spiermassa en spierfunctie bij mensen met matig tot ernstig astma. Bij mensen met COPD – net als astma ook een chronische longziekte – komt afbraak van het spierweefsel en een verminderde spierfunctie regelmatig voor. Dit heeft meerdere oorzaken, waaronder onvoldoende fysieke activiteit, prednison gebruik en verhoogde ontstekingswaarden in het lichaam. Deze factoren spelen ook bij astma een rol.

Mensen met (ernstig) astma ervaren regelmatig beperkingen in hun dagelijkse activiteiten, mogelijk als gevolg van een verminderde spierfunctie. Uit de wetenschappelijke literatuur is bekend dat mensen met ernstig astma inderdaad een lagere spiermassa hebben in vergelijke met mensen met mild astma, ondanks dat ze vaker overgewicht of obesitas hebben. Maar of dit ook gerelateerd is aan slechtere astma uitkomsten, is nog niet eerder onderzocht.’

Hoe zijn jullie te werk gegaan?

‘We hebben een onderzoek opgezet op de longpoli van het Medisch Centrum Leeuwarden. Hier is een Expertisecentrum Ernstig Astma waar patiënten met moeilijk te behandelen astma naar toe verwezen kunnen worden. Tijdens dit bezoek worden er verschillende metingen uitgevoerd en worden gegevens op een systematisch manier verzameld.  Gegevens die op deze manier werden verzameld, waren onder andere de longfunctie, luchtwegontsteking, bloedwaarden en vragenlijsten met betrekking tot astmacontrole, kwaliteit van leven en zorggebruik. Specifiek voor het onderzoek werd daarnaast de spierfunctie beoordeeld aan de hand van drie verschillende maten. Er werd een bio-impedantie analyse uitgevoerd, waarmee de verdeling van vet- en spiermassa in het lichaam bepaald kon worden. Verder moesten deelnemers aan het onderzoek een dag lang alle urine opvangen. In de urine werd het stofje creatinine gemeten. Dit stofje zegt ook iets over de hoeveelheid spiermassa in het lichaam. Als laatste werd er een handknijpkracht test uitgevoerd om de spierkracht te bepalen. Omdat het grootste deel van de dataverzameling dus onderdeel was van de reguliere zorg, kon de belasting voor patiënten die deelnamen aan het onderzoek beperkt worden.

Voor dit onderzoek wilden we 150 deelnemers includeren, maar vanwege de uitbraak van de COVID-19 pandemie heeft het onderzoek twee keer stilgelegen. Hierdoor hebben er uiteindelijk 114 patiënten deelgenomen aan het onderzoek.’

Wat betekent dit onderzoek nu voor mensen met (ernstig) astma?

‘De resultaten van dit onderzoek bevestigen dat een deel van de patiënten met matig tot ernstig astma een verminderde spiermassa heeft, zo’n 8-16%. Hoewel het om een kleine groep gaat, kan dit wel invloed op de astma uitkomsten hebben. Mensen met een lagere spiermassa hadden namelijk een slechtere longfunctie en een lagere inspanningscapaciteit. Een lage spierkracht werd in verband gebracht met een slechtere astma controle, lagere kwaliteit van leven en hoger zorggebruik. Voor mensen met (ernstig) astma is het daarom belangrijk om de spierfunctie op peil te houden. Voldoende lichaamsbeweging kan hier aan bijdragen. Bij ernstig astma is bewegen echter geen vanzelfsprekendheid vanwege de hoge ziektelast en astma klachten. Longerevalidatie of fysiotherapie kan dan helpen om onder professionele begeleiding te werken aan de lichaamsconditie en spierfunctie.

Voor artsen en zorgverleners is het belangrijk om verder te kijken dan wat ze kunnen zien. Doordat astma regelmatig gepaard gaat met overgewicht, wordt een lage spiermassa mogelijk onvoldoende herkend. Het uitvoeren van een bio-impedantie analyse is een makkelijk toepasbare methode om de lichaamssamenstelling te meten. Wanneer deze meting regelmatig wordt uitgevoerd, kan men het verloop van de spiermassa goed in de gaten houden en vroegtijdig inzetten op leefstijlinterventies om de spierfunctie op peil te houden.’