De link tussen astma en moleculen
Een longziekte als astma is niet zomaar de wereld uit. Maar het onderzoek van de Australische professor Ben Marsland belooft veel goeds. Hij hoopt dat moleculen in de darmen astma kunnen bestrijden. Zo wil hij astma bij kinderen voorkomen.
Hij wil niets liever dan astma helpen voorkomen, en zeker bij kinderen. Met zijn onderzoek hoopt de Australische onderzoeker Ben Marsland een middel te vinden tegen astma. ‘Astma is een ziekte waarbij de luchtwegen vernauwen. Daardoor gaat ademhalen moeilijker. Hoewel je milde gevallen onder controle kunt houden met medicijnen, is dat voor ernstige gevallen lastiger. Met ons onderzoek willen we het aantal mensen met astma verminderen en uiteindelijk astma voorkomen.’
De rol van voedingsvezels
Darmbacteriën hebben direct invloed op onze afweer. Dat weten we uit onderzoek. De huidafweer – die belangrijk is bij het voorkomen van eczeem – verbetert als we bepaalde voeding verteren. Darmbacteriën spelen daarin een grote rol. Dat is een belangrijke ontdekking, want kinderen met huidallergieën en eczeem krijgen later vaak ook voedselallergieën en astma.
Ben Marsland legt uit dat onze darmflora, microbioom genaamd, gevormd wordt door bacteriën, virussen, gisten en schimmels. Dit microbioom ‘praat’ met onze lichaamscellen door boodschappen te sturen. Direct of via kleine moleculen. Dat zijn de kleinste stukjes van een stof die nog alle eigenschappen van die stof hebben. Hiermee kan de werking van onze cellen worden aangepast.
‘Darmbacteriën spelen een grote rol bij het in stand houden van je gezondheid, maar kunnen ook ziekten veroorzaken’, zegt Marsland. ‘Zo kunnen slechte bacteriën bijvoorbeeld voor ontstekingen zorgen.’
'Als onze darmbacteriën veranderen, heeft dat invloed op astma.'
Bouwstenen
Bijna tien jaar geleden kwam hij erachter dat bepaalde soorten voedingsvezels een goede invloed kunnen hebben op het afweersysteem. ‘Dat ontdekten we eerst bij dieren en later ook bij mensen. Hierdoor bedachten we dat we de bouwstenen uit deze vezels – kleine moleculen – ook tegen ontstekingsziekten konden gebruiken. Dus ook tegen astma. Daarom zochten we verder of we nieuwe moleculen kunnen vinden die nog betere resultaten laten zien.’
Nieuwe vondsten
De onderzoekers ontdekten dat het microbioom bijvoorbeeld verandert door voeding, de omgeving of antibiotica. En hoe dit invloed kan hebben op de ontwikkeling van astma. ‘Die ontdekking leidde tot enkele nieuwe vondsten die eerst niet mogelijk leken.’ Zo vond het team een molecuul in de darmen dat allergische ontstekingen kan verminderen. Dit molecuul komt via de darmen in de longen terecht. Daar zorgt het voor een sterkere en gezondere luchtwegwand en voor minder allergische ontstekingen. Marsland: ‘Het probleem was alleen dat dit molecuul niet perfect was voor de behandeling van patiënten. En ook niet om medicijnen verder te ontwikkelen. Daarom besloten we met de kennis van dit molecuul nieuwe moleculen te ontwikkelen die hier wel geschikt voor konden zijn.’
Het lukte het team om nieuwe moleculen te maken die het veel beter deden. ‘Met deze basis willen we moleculen ontwikkelen die hopelijk astma kunnen voorkomen. Dit zoeken we uit in vervolgstudies. Misschien kunnen we hiermee uiteindelijk ook mensen met andere longziekten helpen.’
Wie is Benjamin Marsland?
‘Werken in de wetenschap vind ik fijn. Ik wil het verschil maken voor mensen met een longziekte. Het liefst wil ik zorgen dat we astma kunnen voorkomen.’ Professor dr. Benjamin Marsland woont en werkt in Melbourne, Australië waar hij verbonden is aan Monash University. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen. In zijn vrije tijd vindt hij het heerlijk om actief bezig te zijn. Zo gaat hij graag mountainbiken, kitesurfen of skiën (ja echt, in Australië!).
Over LONGFONDS | Accelerate
Dit onderzoek van Benjamin Marsland is onderdeel van het internationale samenwerkingsverband LONGFONDS | Accelerate. Onder regie van Longfonds werken toponderzoekers samen om een medische doorbraak voor astma en COPD te versnellen. Dat bracht ook dit onderzoek van Marsland een stap verder. Het onderzoeksteam hoopt binnen twee jaar de eerste fase van de klinische proef te kunnen ingaan. Het zal nog langer duren voordat de moleculen beschikbaar zullen zijn voor mensen met astma.
Waarom Longfonds voor Marsland een ideale partner is? ‘Omdat Longfonds ons scherp houdt om patiënten altijd op de eerste plaats te zetten.’
Cijfers & weetjes
- In totaal zijn er in Nederland bijna 600.000 mensen met astma, onder wie 80.000 kinderen.
- Momenteel is het niet mogelijk om te genezen van astma.
- Vóór de puberteit komt astma vaker voor bij jongens dan bij meisjes, maar daarna hebben meer vrouwen dan mannen astma.
- Jaarlijks belanden meer dan 2.000 kinderen in Nederland in het ziekenhuis door een astma-aanval. 5 tot 10 op de 100 kinderen zijn zó benauwd dat ze naar de intensive care moeten.
Tekst: Cathelijne van Wingerden-Jansen