Finse les: meer natuur, minder astma

Waarom komt astma juist in de westerse wereld steeds meer voor? Dat heeft te maken met het wonen in de stad en de manier waarop steden zijn ingericht, zo blijkt steeds duidelijker. Stadsbewoners komen te weinig in contact met de natuur. Vooral bij kinderen tot een jaar of vier maakt dat veel verschil. Hoe minder zij buitenspelen in de natuur, hoe groter de kans dat ze astma of een allergie ontwikkelen

Wil je de kans op astma of een allergie bij kinderen verkleinen, dan zouden ze dus juist meer in aanraking met de natuur moeten komen. In Finland werd speciaal hiervoor een programma ontwikkeld met adviezen voor ouders en iedereen die met kleine kinderen werkt. Het ging dan bijvoorbeeld om meer buitenspelen in de natuur, regelmatig naar de kinderboerderij en meer vers, onbewerkt eten.

De uitkomsten

Meer contact met de natuur kan er dus voor zorgen dat kinderen geen astma en allergieën ontwikkelen. Hoe zit dat? Het heeft te maken met micro-organismen, zoals bacteriën en schimmels, legt Marco van Es uit. Hij is oprichter van Bac2nature, een stichting die zich bezighoudt met de relatie tussen micro-organismen in de natuur en onze gezondheid. ‘Micro-organismen zijn overal’, legt hij uit. ‘Ze zitten in de lucht, in de grond en in je eten. Je draagt ze ook bij je. Via de buitenlucht en je eten komen ze in en op je lichaam terecht. Je hebt micro-organismen op je huid, in je darmen en in je longen. De meeste micro-organismen zijn goed voor je afweersysteem.’

En een goed afweersysteem helpt weer bij het voorkomen van astma en allergieën. Zo leidt meer natuur tot minder astma. Van Es: ‘Belangrijk is dat het niet alleen gaat om de hoeveelheid micro-organismen, maar ook om de variatie ervan. Over het algemeen kun je stellen: hoe gevarieerder de micro-organismen waarmee je in contact komt, hoe meer ze bijdragen aan een veerkrachtige gezondheid.’ Daarom gingen de kinderen in het Finse programma niet alleen langer per dag naar buiten, maar kregen ze ook bijvoorbeeld meer verse groenten. Die groenten kwamen bovendien vaker uit de volle grond en minder vaak uit de kas. Ook dat is belangrijk, want in de volle grond vind je meer verschillende micro-organismen.

Verse groenten

De natuur helpt dus bij het voorkomen van astma. Hoe zit dat? Het heeft te maken met micro-organismen, zoals bacteriën en schimmels, legt Marco van Es uit. Hij is oprichter van Bac2nature, een stichting die zich bezighoudt met de relatie tussen micro-organismen in de natuur en onze gezondheid. ‘Micro-organismen zijn overal’, legt hij uit. ‘Ze zitten in de lucht, in de grond en in je eten. Je draagt ze ook bij je. Via de buitenlucht en je eten komen ze in en op je lichaam terecht. Je hebt micro-organismen op je huid, in je darmen en in je longen. De meeste micro-organismen zijn goed voor je afweersysteem.’

En een goed afweersysteem helpt weer bij het voorkomen van astma en allergieën. Zo leidt meer natuur tot minder astma. Van Es: ‘Belangrijk is dat het niet alleen gaat om de hoeveelheid micro-organismen, maar ook om de variatie ervan. Over het algemeen kun je stellen: hoe verschillender de micro-organismen waarmee je in contact komt, hoe meer ze bijdragen aan een veerkrachtige gezondheid.’ Daarom gingen de kinderen in het Finse onderzoek niet alleen langer per dag naar buiten, maar kregen ze ook bijvoorbeeld meer verse groenten. Die groenten kwamen bovendien vaker uit de volle grond en minder vaak uit de kas. Ook dat is belangrijk, want in de volle grond vind je meer verschillende micro-organismen.

Hoopgevend

Ook Longfonds’ internationale onderzoek om astma bij kinderen te voorkomen laat zien hoe belangrijk micro-organismen zijn voor een beter afweersysteem. Immunoloog Hermelijn Smits, coördinator van dit onderzoek: ‘We onderzochten onder andere de beschermende werking van boerderijstof en zo min mogelijk bewerkte koemelk. Het mooie is dat de uitkomsten van ons onderzoek en het Finse programma op hetzelfde neerkomen. Ze versterken elkaar. Want waar vind je de grootste hoeveelheid micro-organismen? In de natuur.'

Het Finse onderzoek is uniek. Voor het eerst zien we in de praktijk wat er gebeurt als kinderen meer in aanraking komen met micro-organismen uit de natuur. Longfonds wil met samenwerkingspartners onderzoeken hoe wij succesvolle elementen uit het Finse programma in Nederland kunnen overnemen. Nederland is natuurlijk geen Finland. Hier wonen meer mensen. We eten anders. Onze natuur is anders. Maar de mooie uitkomsten van het Finse onderzoek zijn wel hoopgevend.

• Bekijk ook het openingsitem in het NOS Journaal en het NOS-artikel van 15 maart 2024.
• Op 18 april 2025 gaat het tv-programma ‘Driedubbel Gezond’ over astma en de mini-long.