Mini-luchtweg in een kweekschaaltje

Op dit moment krijgen alle mensen met ernstig astma dezelfde behandeling met ontstekingsremmers. Bij een deel van hen werkt die behandeling goed: zij hebben daardoor minder klachten. Maar bij een ander deel heeft de behandeling geen resultaat. Of de behandeling aanslaat, hangt af van het type ontstekingsreactie in de luchtwegen. ‘Een ontsteking kan komen door verschillende ‘uitlokkers’’, legt Gimano Amatngalim, onderzoeker aan het UMC Utrecht, uit. ‘Sommige mensen zijn bijvoorbeeld extra gevoelig voor allergieën. Anderen reageren overgevoelig bij een infectie met een virus.’ Omdat de ontstekingsreactie verschilt, verschilt het ook van persoon tot persoon of een behandeling werkt.

Ontstekingstypen

Er zijn twee verschillende ontstekingsreacties: het type 2-lage ontstekingsprofiel en het type 2-hoge ontstekingsprofiel. Gimano Amatngalim: ‘Voor mensen met het hoge ontstekingsprofiel werken behandelingen met biologicals goed.’ Biologicals zijn dure medicijnen die bestaan uit natuurlijke eiwitten. Ze remmen de werking van afweercellen in het lichaam. ‘Maar helaas werken ze niet bij mensen met het lage ontstekingsprofiel. Terwijl dat wel een grote wens is.’

Voordelen

In dit onderzoek gebruikt Gimano Amatngalim door hem zelf in het laboratorium gekweekte mini-luchtwegen. ‘Dat ‘kweken’ gaat als volgt in z’n werk. We halen stamcellen uit de neus van iemand met ernstig astma. Dat doen we met een klein borsteltje, als een soort coronatest. Samen met groeistoffen doen we die stamcellen vervolgens in kweekschaaltjes. Onder de juiste omstandigheden groeien hierin dan de mini-luchtwegen. Als we deze mini-luchtwegen in aanraking laten komen met ontstekingscellen van diezelfde persoon, doen we de ontstekingsreactie in het kweekschaaltje na. Dit is het doel van dit onderzoek.’ Deze manier van werken heeft verschillende voordelen. Zo worden hiermee in één keer alle beschikbare medicijnen per patiënt getest op hun werkzaamheid. En dat zonder dat hij of zij er last van heeft.

Sneller en beter

De onderzoekers willen een werkzaam medicijn vinden voor mensen met ernstig astma die het lage ontstekingsprofiel hebben. Als eerste kijken ze naar ontstekingsremmende medicijnen die al ingezet worden bij andere ziekten, zoals reuma. Tot nu toe zochten ze naar die medicijnen op een ‘trial and error’-manier: de persoon kreeg verschillende soorten medicijnen toegediend om te testen welke goed werkt. Dat kost niet alleen veel tijd, het is vooral ook zwaar voor de patiënt. Bijvoorbeeld omdat sommige medicijnen bijwerkingen hebben. Amatngalim: ‘Nu kijken we via de mini-luchtweg in het kweekschaaltje of nieuwe en bestaande medicijnen werken. Daardoor kunnen we hopelijk veel sneller en beter op zoek gaan naar nieuwe medicijnen. Zonder dat de patiënt er last van heeft.’ Bovendien komt de ontstekingsreactie in de mini-luchtweg door ontstekingscellen van de persoon met astma zelf. Daardoor weten de onderzoekers zeker dat het medicijn ook bij diegene zal werken.

In gesprek

Voordat hij met dit onderzoek begon, voerde Gimano Amatngalim veel gesprekken met mensen met een longziekte. ‘Zij vertelden me waar ze tegenaan lopen bij hun ziekte en wat ze van hun behandeling vinden. Zo merkte ik dat mensen met ernstig astma hun medicijngebruik met ontstekingsremmers verschillend beleven. De één zei: “Ik heb de perfecte behandeling." De ander zei: “De medicijnen helpen niet bij mij.” Door die gesprekken begreep ik dat er voor sommige mensen echt een andere behandeling moet komen. Daarom koos ik voor dit onderzoek. Ik blijf deze mensen de komende twee jaar bij dit onderzoek betrekken.’

Andere longziekten

Het onderzoek is ook interessant voor mensen met andere longziekten, zoals COPD of bronchiëctasieën. Artsen kunnen met behulp van de mini-luchtweg ook voor deze mensen beter zoeken naar de beste behandeling. En als mensen sneller de juiste behandeling krijgen, kunnen ze ook eerder weer meedraaien in de maatschappij. Daarnaast voorkomt dit onderzoek onnodig medicijngebruik. Dit is fijner voor de patiënt én maakt de zorgkosten lager.

Tekst: Judith Langeland