Inzichten uit internationaal astma-onderzoek

Met veel voldoening kijken we terug op een inspirerend symposium dat in maart plaatsvond. Ter gelegenheid van het zesjarig bestaan van AWWA kwamen onderzoekers van over de hele wereld samen in Leiden om de nieuwste inzichten met elkaar te delen. Een uiteenzetting van de belangrijkste mijlpalen vind je heironder:

• Het drinken van minimaal bewerkte koemelk (MBK) wordt in verband gebracht met minder infecties (zoals rhinitis) in de vroege kinderjaren bij kinderen die vóór de COVID-19-pandemie zijn geboren. Infecties van het neusslijmvlies, zoals rhinitis, vormen een risicofactor voor het ontwikkelen van infecties van de lagere luchtwegen en mogelijk astma op latere leeftijd. Hoewel de studie — mede door de pandemie — niet groot genoeg was om definitieve conclusies te trekken, bleek dat kinderen die MBK consumeerden meer antilichamen tegen koemelkeiwitten ontwikkelden zonder een koemelkeiwitallergie te krijgen. Over het algemeen hadden kinderen die meer melk dronken een gezondere ontwikkeling van hun darmmicrobioom.
• Bepaalde metabolieten die door darmbacteriën worden geproduceerd, lijken veelbelovend in het bestrijden van allergische astma in muismodellen. Deze metabolieten onderdrukken ernstige ontstekingen in de longen. Of deze metabolieten kunnen worden ontwikkeld tot voedingssupplementen voor mensen met astma, wordt verder onderzocht door de start-up Atopius Health.
• Epidemiologische studies hebben aangetoond dat boerderijstof een beschermend effect heeft tegen astma. Dit beschermende effect hangt mogelijk samen met bacteriën die voorkomen in koeienmest. AWWA heeft dit nader onderzocht. Deze bacteriën produceren metabolieten die als aerosolen in de lucht van koeienstallen terechtkomen en teruggevonden worden in boerderijstof. Wanneer kinderen deze deeltjes inademen, binden ze zich aan receptoren in de luchtwegen die mogelijk helpen om ernstige ontstekingen te verminderen.

In laboratoriumstudies is aangetoond dat blootstelling aan boerderijstof het immuunsysteem van proefdieren verandert. Boerderijstof werkt als een natuurlijke ‘checkpointremmer’ en verhoogt de drempel voor het opstarten van ontstekingsprocessen, wat betekent dat ontstekingen minder snel en minder heftig optreden. Bovendien remt boerderijstof processen in de longepitheelcellen die belangrijk zijn bij astma, zoals de aanmaak van slijm en de afgifte van zogenaamde ‘alarminen’ (stoffen die een ontstekingsreactie op gang brengen).

Deze ontstekingsprocessen worden ook in verband gebracht met een specifieke astmavariant van een gen op chromosoom 17q21, dat het risico op astma verhoogt. Opvallend genoeg hebben kinderen met deze genetische variant die op een boerderij opgroeien juist een lager risico op het ontwikkelen van astma. Deze schijnbare paradox kan worden verklaard door de invloed van boerderijstof op de activiteit van dit risicogen.

• De manier waarop parasitaire wormen ons immuunsysteem beïnvloeden, biedt nieuwe aanknopingspunten voor de preventie van astma. Sommige stoffen die de wormen uitscheiden, blokkeren ontstekingsreacties van ons immuunsysteem, waardoor de kans op een astma-aanval of virale luchtweginfectie afneemt. Andere stoffen versterken juist de onderdrukkende functies van het immuunsysteem. Deze verbindingen hebben unieke eigenschappen waarmee ze zich kunnen binden aan specifieke cellen of matrixstructuren. Deze eigenschappen kunnen worden benut voor cel- of weefselspecifieke therapieën.